Καρναβάλι, τέχνη και δημιουργική γραφή

Το καρναβάλι και η τέχνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Κυριαρχούν πάντα η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός και οι κατασκευές.

Είναι μία καλή ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τα μέσα που μας δίνει ώστε να παίξουμε, να γελάσουμε και να δημιουργήσουμε μαζί με τα παιδιά. Μέσα από δραστηριότητες βιωματικού χαρακτήρα δημιουργούμε τις συνθήκες, ώστε να διεγείρουμε τη φαντασία και δημιουργικότητα τους με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.

Ένας πίνακας ζωγραφικής – “Τρεις μουσικοί” – και μία ορχηστική σύνθεση – “Καρναβάλι των ζώων” – μας δίνουν το έναυσμα να αναπτύξουμε δραστηριότητες παρατήρησης, ακρόασης, θεατρικού παιχνιδιού και αφήγησης και να συνθέσουμε φανταστικές και αστείες ιστορίες.

Καρναβάλι, τέχνη και δημιουργική γραφή

Tρεις μουσικοί

Ο Πάμπλο Πικάσο στον πίνακα ζωγραφικής οι “Τρεις Μουσικοί” ζωγραφίζει με απλά γεωμετρικά σχήματα τρεις μορφές  ένας αρλεκίνος, ένας πιερότος και ένας μοναχός, που κάθονται μπροστά σε ένα τραπέζι και κρατούν μουσικά όργανα και μια παρτιτούρα. Οι φιγούρες του πιερότου και του αρλεκίνου, που συχνά βλέπουμε στη ζωγραφική του Πικάσο, προέρχονται από το ιταλικό λαϊκό θέατρο του δρόμου, την Κομέντια ντελ Άρτε (Commedia dell' Αrte) και από τις καρναβαλικές παραδόσεις.

Καθόλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων μπορείτε να έχετε ως μουσικό χαλί μουσικές από την Commedia dell' Arte. Βρείτε ολόκληρη λίστα αναπαρωγής

1. Περιγραφή του έργου

Προβάλλουμε στον πίνακα της τάξης το έργο αυτό χωρίς να αποκαλύψουμε τον τίτλο του. Ζητάμε από τα παιδιά να περιγράψουν τι βλέπουν. Να προσπαθήσουν να βρουν τα πρόσωπα, αντικείμενα που πιθανόν να έχει, αλλά και τα γεωμετρικά σχήματα που συναντάμε. Στη συνέχεια, τα παροτρύνουμε να δώσουν το δικό τους τίτλο και τέλος τους αποκαλύπτουμε τον τίτλο που έδωσε ο ζωγράφος. Αφού ξεχωρίσουν τις τρεις μορφές, κάνουν υποθέσεις για το ποιες είναι οι φιγούρες. Αναφέρουμε την Κομέντια ντελ Άρτε και χαρακτηριστικά τον αρλεκίνο και την παρέα του, αν τα παιδιά δεν τους γνωρίζουν. Συζητάμε για το ύφος και τα συναισθήματα που βλέπουμε στις τρεις μορφές και ρωτάμε τα παιδιά τι συναισθήματα τους προκαλεί ή να αναφέρουν μία λέξη που τους έρχεται στο μυαλό.

2. Ζωντανεύουμε τον πίνακα

Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και συζητούν τι μπορεί να έκαναν οι τρεις μουσική πριν καθίσουν έτσι. Δημιουργούν έναν μικρό αυτοσχεδιασμό με αυτό που φαντάστηκαν. Κάθε ομάδα που θα παρουσιάσει, χρειάζεται στο τέλος να καταλήξουν να κάθονται όπως στον πίνακα.  Οι ομάδες μπορεί να είναι μεγαλύτερες των τριών ατόμων, καθώς μπορούν να συνθέσουν και το περιβάλλον του πίνακα.

3. Αφήγηση ιστορίας με κουβάρι

Σηκώνουμε τα παιδιά μπροστά από τον πίνακα σε έναν κύκλο. Τους ζητάμε να ξαναπαρατηρήσουν τον πίνακα και με τη συνοδεία μουσικής να φανταστούν την ιστορία των τριών μουσικών. Βοηθάμε χαμηλόφωνα με ερωτήσεις, όσο εκείνα σκέφτονται.  Ενδεικτικά:

• Πού είναι οι τρεις μουσικοί;
• Πώς βρέθηκαν εκεί;
• Τι συμβαίνει γύρω τους;
• Τι σχέση έχουν μεταξύ τους;
• Τι εποχή είναι;
• Γιατί είναι ντυμένοι έτσι;

Στη συνέχεια τους εξηγούμε ότι θα πούμε την ιστορία των τριών μουσικών όλοι μαζί με ένα κουβάρι. Δίνουμε το κουβάρι σε ένα παιδί για να ξεκινήσει την ιστορία. Πριν το δώσει στον επόμενο που θα διαλέξει, θα δέσει στο δάχτυλό του λίγο από το νήμα. Το ίδιο θα κάνουν και οι επόμενοι. Κάθε φορά ο καθένας θα προσθέτει όσο θέλει στην ιστορία. Το μόνο που χρειάζεται να σκεφτούν είναι ότι στα τελευταία παιδιά θα πρέπει να τελειώσει η ιστορία. Όταν ολοκληρωθεί η ιστορία, θα έχουμε συνθέσει έναν ιστό αράχνης της ιστορίας. Εάν έχουμε χρόνο και ανάλογα την ηλικία, μπορούμε να πούμε την ιστορία ανάποδα, καθώς μαζεύουμε το κουβάρι, όπως ξετυλίχτηκε.

4. Παραγωγή γραπτής ιστορίας

Αφού έχουμε φτιάξει το κλίμα της ιστορίας των τριών μουσικών, ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν το καθένα μόνο του μία δική του ιστορία.

Το καρναβάλι των ζώων

Πηγή εικόνας Music History Crash Course

Το Καρναβάλι των ζώων (Le Carnaval des animaux) είναι μια χιουμοριστική μουσική δωματίου δεκατεσσάρων τμημάτων, του Γάλλου συνθέτη Camille Saint-Saëns. Το έργο, διάρκειας περίπου 25 λεπτών, γράφτηκε για ιδιωτική εκτέλεση από δύο πιάνα και σύνολο δωματίου- ο Saint-Saëns απαγόρευσε τη δημόσια εκτέλεση του έργου κατά τη διάρκεια της ζωής του, θεωρώντας ότι η επιπολαιότητά του θα έβλαπτε τη θέση του ως σοβαρού συνθέτη. Η σύνθεση αυτή εκδόθηκε το 1922, ένα χρόνο μετά το θάνατό του. Μια δημόσια εκτέλεση την ίδια χρονιά έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και το έργο παρέμεινε από τα πιο δημοφιλή του. Εκτός από την αρχική εκδοχή για σύνολο δωματίου, εκτελείται συχνά με πλήρη ορχηστρική σύνθεση εγχόρδων.

Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε λίγες πληροφορίες για τον συνθέτη

1. Ποιο είναι το ζώο;

Διαλέγουμε μερικά μουσικά κομμάτια από διαφορετικές ομάδες ζώων. Βάζουμε να παίξει ένα ένα ξεχωριστά και ζητάμε από τα παιδιά να σηκωθούν και να περπατήσουν με το ρυθμό που ακούν. Στο τέλος κάθε κομματιού κάνουν υποθέσεις για το ζώο και αφού τους απολκαλυφθεί, ξαναπερπατούν ή χορεύουν όπως το κάθε ζώο.

2. Είσοδος στο καρναβάλι

Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και διαλέγουν ένα απο τα ζώα που άκουσαν προηγουμένως. Συζητούν και αποφασίζουν πως θα κάνει είσοδο στο καρναβάλι κάθε ομάδα ζώων. Μπορούν αν θέλουν να προσθέσουν λόγια. Αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος, μπορούν να κατασκευάσουν μάσκες των ζώων ή κάτι που να χαρακτηρίζει το κάθε ζώο και να το φορέσουν. Η κάθε ομάδα χωριστά βγαίνει από την αίθουσα και με τη συνοδεία της αντίστοιχης μουσικής, εισέρχονται στον χώρο.

3. Αστεία ιστορία

Καθώς έχουμε μιλήσει για τη χιουμοριστική διάθεση της σύνθεσης αυτής, ανακοινώνουμε στα παιδιά πως θα παίξουν ένα παιχνίδι φτιάχνοντας κι εκείνα μία αστεία ιστορία με το καρναβάλι των ζώων. Χωρίζονται σε ομάδες και η έχουν μπροστά τους ένα κενό χαρτί με γραμμές, κατά προτίμηση. Ο πρώτος της ομάδας γράφει την αρχή της ιστορίας. Όταν τελειώσει διπλώνει το χαρτί αφήνοντας εμφανή την τελευταία σειρά.

Στη συνέχεια, δίνει το χαρτί στον επόμενο, ο οποίος συνεχίζει την ιστορία μόνο από αυτό που βλέπει και ακολουθεί την ίδια διαδικασία. Η έκταση που μπορεί να γράφει ο καθένας είναι μία με δύο προτάσεις, ώστε να περνάει σχετικά γρήγορα στον επόμενο. Μπορούν να κάνουν έναν με δύο γύρους ή όσο τους αρέσει, αρκεί στον τελευταίο γύρο να ολοκληρώσουν την ιστορία. Ενδεικτικά μπορούμε να τους δώσουμε τις εξής ερωτήσεις:

• Πού γινόταν το καρναβάλι;
• Πώς βρέθηκαν τα ζώα εκεί;
• Ποιοι άλλοι ήταν εκεί;
• Τι συνέβη;
• Τι έκαναν;

Στο τέλος, η κάθε ομάδα ανοίγει το χαρτί και διαβάζει την πιο περίεργη και αστεία ιστορία της.

Διαβάστε επίσης Αποκριάτικες κατασκευές με απλά υλικά

Φωτεινή Δημοπούλου

Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας "Σκασιαρχείο" και του Δικτύου Συνεργατικών Σχολείων Χανίων.